Δημιουργεί πάντα ενδιαφέρον η εμμονή που δείχνει ο καλλιτέχνης σε κάποιο συγκεκριμένο θέμα. Πρόκειται για μια επανάληψη, με την ψυχαναλυτική σημασία του όρου. Σε αυτή τη διαδικασία το υποκείμενο αναπαράγει εικόνες από το παρελθόν, έμμονες εικόνες. Η έννοια της επανάληψης αποτελεί μια μορφή παρόρμησης που ανάγεται στο ένστικτο του θανάτου. Στην περίπτωση όμως του καλλιτέχνη μετατρέπεται σε μια ενεργητική επανάληψη που κατακτά τη δεξιοτεχνία και συνδέεται με την καλλιτεχνική δημιουργία. Δεν αναφερόμαστε τυχαία σʼ αυτήν τη διαδικασία της «επανάληψης». Ολόκληρο το έργο της Τόνιας Νικολαΐδη αποτελεί μια άσκηση της μνήμης και μια «επανάληψη». Νερό, άμμος, φως και θάλασσα, πρωινό στην έρημη ακρογιαλιά, χάρτινα καράβια, πράσινα δίχτυα και πουλιά μέχρι τα τελευταία ψηφιακά της έργα, το θέμα δεν είναι το αντικείμενο αλλά η ίδια η μνήμη. Χαράζω δεν σημαίνει αναπαριστώ, αλλά θυμάμαι.
Η Τόνια Νικολαΐδη σπουδάζει ζωγραφική και χαρακτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1946-1952). Καθηγητές της στη ζωγραφική ο Ουμβέρτος Αργυρός, στη χαρακτική ο Γιάννης Κεφαλληνός. Οι λόγοι που την ώθησαν στη χαρακτική δεν είναι συμπτωματικοί. Το ανανεωτικό περιβάλλον του εργαστηρίου του Κεφαλληνού υπήρξε ένας σημαντικός λόγος που έσπρωξε τη Νικολαΐδη στη χαρακτική. Αυτός συνδύαζε τη μεγάλη εικαστική παιδεία, το φιλελεύθερο πνεύμα με μια αυστηρή μέθοδο και πειθαρχία. Στο εργαστήριό του διδάσκεται τη συγκέντρωση και την προσοχή. Τον σεβασμό μπροστά σε αυτό που βλέπει, τη σχεδιαστική ακρίβεια. «Μια σκληρή άσκηση πειθαρχίας και προσοχής».
Το έργο της Τόνιας Νικολαΐδη ανήκει στον μοντερνισμό. Θεωρεί -όπως πολλοί, άλλωστε, καλλιτέχνες του χρωματικού πεδίου- ότι οι μονόχρωμες επιφάνειες χρώματος μπορούν να παράγουν αισθητικά αποτελέσματα. Δύο ή τρεις λωρίδες χρώματος κατασκευάζουν έναν χώρο που υποδηλώνεται. Όμως το όραμα της Νικολαΐδη δεν είναι ορθολογικό, αλλά ποιητικό. Φόρμες που άλλοτε προβάλλονται ανάγλυφες πάνω στην άμμο είτε αποτελούν ενθυμήσεις σωμάτων ή απλά τα ίχνη που αποτυπώθηκαν πάνω σε αυτή. Δουλεύει τα θέματά της σε σειρές. Η μια σειρά διαδέχεται την άλλη, η μια εικόνα την άλλη. Στη σειρά με τα χάρτινα καράβια και τα χάρτινα πουλιά παρατηρούμε σύμβολα -όπως μας λέει η ίδια- των εύθραυστων και εφήμερων προτάσεων του ανθρώπου. Στο «Ρέκβιεμ για ένα δένδρο» και στο «Γκρίζο πρωινό» συναντούμε την ιδέα του τέλους. Όταν τελειώνει το Ρέκβιεμ οδηγείται στις «Εικόνες νερού» όπου το καμένο δένδρο οδεύει μέσα από τις όχθες του ποταμιού στη θάλασσα. Αν υπήρχε μια φιλοσοφία που να αγκάλιαζε την αντίληψη της Νικολαΐδη, θα ήταν η θεογονική σκέψη που δημιουργούσε θεμελιακές παραστάσεις όπως αυτή της θάλασσας, της νύχτας και του ξημερώματος. Η μετάβαση από τη νύχτα στην ημέρα, η γεννητική δύναμη του νερού και της γης. Τα στοιχεία που στηρίζουν την ύπαρξη του όντος.
Έρχονται άλλοι, όμοιοι με εμάς, αλλά δεν θα είμαστε εμείς. Αυτός είναι τίτλος μιας ολόκληρης σειράς έργων. Σε αυτήν την πρόταση δεν υπάρχει ένα πένθος. Υπάρχει η πίστη στην αέναη κίνηση της ζωής. Γιατί, γιʼ αυτήν, όλα είναι ζωή μέσα στην οποία όλα γεννιούνται και πεθαίνουν.
Παναγιώτης Σ. Παπαδόπουλος
Η Τόνια Νικολαΐδη σπουδάζει ζωγραφική και χαρακτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1946-1952). Καθηγητές της στη ζωγραφική ο Ουμβέρτος Αργυρός, στη χαρακτική ο Γιάννης Κεφαλληνός. Οι λόγοι που την ώθησαν στη χαρακτική δεν είναι συμπτωματικοί. Το ανανεωτικό περιβάλλον του εργαστηρίου του Κεφαλληνού υπήρξε ένας σημαντικός λόγος που έσπρωξε τη Νικολαΐδη στη χαρακτική. Αυτός συνδύαζε τη μεγάλη εικαστική παιδεία, το φιλελεύθερο πνεύμα με μια αυστηρή μέθοδο και πειθαρχία. Στο εργαστήριό του διδάσκεται τη συγκέντρωση και την προσοχή. Τον σεβασμό μπροστά σε αυτό που βλέπει, τη σχεδιαστική ακρίβεια. «Μια σκληρή άσκηση πειθαρχίας και προσοχής».
Το έργο της Τόνιας Νικολαΐδη ανήκει στον μοντερνισμό. Θεωρεί -όπως πολλοί, άλλωστε, καλλιτέχνες του χρωματικού πεδίου- ότι οι μονόχρωμες επιφάνειες χρώματος μπορούν να παράγουν αισθητικά αποτελέσματα. Δύο ή τρεις λωρίδες χρώματος κατασκευάζουν έναν χώρο που υποδηλώνεται. Όμως το όραμα της Νικολαΐδη δεν είναι ορθολογικό, αλλά ποιητικό. Φόρμες που άλλοτε προβάλλονται ανάγλυφες πάνω στην άμμο είτε αποτελούν ενθυμήσεις σωμάτων ή απλά τα ίχνη που αποτυπώθηκαν πάνω σε αυτή. Δουλεύει τα θέματά της σε σειρές. Η μια σειρά διαδέχεται την άλλη, η μια εικόνα την άλλη. Στη σειρά με τα χάρτινα καράβια και τα χάρτινα πουλιά παρατηρούμε σύμβολα -όπως μας λέει η ίδια- των εύθραυστων και εφήμερων προτάσεων του ανθρώπου. Στο «Ρέκβιεμ για ένα δένδρο» και στο «Γκρίζο πρωινό» συναντούμε την ιδέα του τέλους. Όταν τελειώνει το Ρέκβιεμ οδηγείται στις «Εικόνες νερού» όπου το καμένο δένδρο οδεύει μέσα από τις όχθες του ποταμιού στη θάλασσα. Αν υπήρχε μια φιλοσοφία που να αγκάλιαζε την αντίληψη της Νικολαΐδη, θα ήταν η θεογονική σκέψη που δημιουργούσε θεμελιακές παραστάσεις όπως αυτή της θάλασσας, της νύχτας και του ξημερώματος. Η μετάβαση από τη νύχτα στην ημέρα, η γεννητική δύναμη του νερού και της γης. Τα στοιχεία που στηρίζουν την ύπαρξη του όντος.
Έρχονται άλλοι, όμοιοι με εμάς, αλλά δεν θα είμαστε εμείς. Αυτός είναι τίτλος μιας ολόκληρης σειράς έργων. Σε αυτήν την πρόταση δεν υπάρχει ένα πένθος. Υπάρχει η πίστη στην αέναη κίνηση της ζωής. Γιατί, γιʼ αυτήν, όλα είναι ζωή μέσα στην οποία όλα γεννιούνται και πεθαίνουν.
Παναγιώτης Σ. Παπαδόπουλος
Περισσότερα για τη συνάδελφο- Μέλος της ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΧΑΡΑΚΤΩΝ:
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=499094http://www.haraktes.org/gr/news.asp
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου