Άγιοι Ασώματοι - στο πανηγύρι του Άη - Λιά.

Πανηγύρι των Αγίων Ασωμάτων 5-6 Σεπτέμβρη.

(Το κείμενο καθώς και η φωτό που το συνοδεύει, είναι από την ιστοσελίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Αγίου Ηλία )

http://www.psagiosilias.gr/index.html

Στο Β.Δ. άκρο της λιμνοθάλασσας του Αιτωλικού και στην τοποθεσία «Αμυγδαλιές», χτισμένο δίπλα στο κύμα, βρίσκεται το ξωκλήσι των αγίων Ασωμάτων. Στο χώρο αυτόν υπήρχε παλιό μοναστήρι, το οποίο καταστράφηκε στις αρχές του 18ου αιώνα από ισχυρό σεισμό, που διαχώρισε το ύψωμα, στους πρόποδες του οποίου βρισκόταν το μοναστήρι, σε δύο μέρη. Το ένα καταποντίστηκε στη θάλασσα και το άλλο, απόκρημνο και απότομο, σωζόταν μέχρι το 1960 περίπου, οπότε και καταστράφηκε από τη διάνοιξη του αρδευτικού αύλακα.

Στο χώρο του μοναστηριού έγινε το 1775, μετά την αποτυχία του Ορλωφικού κινήματος, μάχη μεταξύ Τουρκαλβανών, που ζητούσαν να παραδοθεί ο πλούτος του μοναστηριού, και των ολιγάριθμων μοναχών του. Η μάχη άρχισε τα μεσάνυκτα και παρατάθηκε μέχρι το βράδυ της επόμενης. Απο τους μοναχούς έπεσαν όλοι, αφού πολέμησαν με ηρωισμό και αυταπάρνηση και από τους εχθρούς σώθηκαν μόνο εβδομήντα.

To πανηγύρι το ξεκίνησε στα 1912 κάποιος Μαυρομμάτης. Αυτός έχοντας όλα του τα αγόρια και τα ανίψια του στο Μπιζάνι σε μια μάχη κυκλώθηκαν από τους Τούρκους και έκανε τάμα, αν γυρίσουν πίσω γερά, θα φτιάξει το μοναστήρι το οποίο ήταν τότε γκρεμισμένο και να γιορτάζουν πηγαίνοντας αρματωμένοι στις 5 και 6 Σεπτεμβρίου. Κανονικά το πανηγύρι θα έπρεπε να γίνεται στις 8 Νοεμβρίου αλλά επειδή είναι χειμώνας είπαν να γίνεται στις 6 Σεπτεμβρίου.

Στη γιορτή, που γίνεται εκεί στις 6 Σεπτεμβρίου, μαζεύεται από τα χωριά πολύς κόσμος. Απο την παραμονή ξεκινούν αρματωμένοι από τον Αγιο Ηλία με ζουρνάδες και νταούλια και κατεβαίνουν στο ξωκλήσι. Παραμένουν εκεί μέχρι το απόγευμα της επόμενης, οπότε ανεβαίνουν στο χωριό, να συνεχίσουν το γλέντι τους. Απο το Αιτωλικό προσέρχονται αρκετοί γλεντοκόποι, μεταξύ αυτών και αρματωμένοι της Αγι Αγάθης. Παλιότερα πήγαιναν εκεί με τις γαΐτες τους και το βράδυ γυρίζοντας πίσω έδιναν την εντύπωση στόλου από μικρά πλοιάρια. Τα πλοιάρια αυτά συναγωνίζονταν μάλιστα ποιο θα περάσει το άλλο.